Omawiana instytucja została uregulowana w kodeksie karnym wykonawczym (k.k.w.), a dokładniej w art. 150-153 k.k.w., gdzie ustawodawca wyróżnił fakultatywne oraz obligatoryjne odroczenie kary (o czym więcej będzie poniżej), jak i wskazał przesłanki konieczne do ziszczenia, aby skazany w ogóle mógł liczyć na pozytywne rozpatrzenie jego wniosku w tej sprawie.
Bardzo istotną kwestią jest fakt, że odroczenie kary możliwe jest tylko i wyłącznie wobec tych skazanych, którzy nie rozpoczęli jeszcze odbywania kary pozbawienia wolności w zakładzie karnym. Innymi słowy - wobec tych, którzy pozostają wciąż poza murami więziennymi. O skazanych znajdujących się w zakładzie karnym ustawodawca również nie zapomniał. Pomimo, że nie mogą oni skorzystać z odroczenia karty to jednak mają inne drogi, aby opuścić wcześniej więzienie. Wyróżnić tu można chociażby wniosek o udzielenie przerwy w karze.
Obligatoryjne i fakultatywne odroczenie kary - co należy o tym wiedzieć?
Podstawą do dalszych rozważań czy wręcz odpowiedzi na pytanie zawarte w tytule artykułu jest znajomość instytucji obligatoryjnego oraz fakultatywnego odroczenia kary. Albowiem to z ich przesłanek wynika, skąd u ustawodawcy pojawiła się chęć przyznania takiego dobrodziejstwa dla skazanych jak umożliwienie przesunięcia w czasie terminu zobowiązującego do stawiennictwa w zakładzie karnym w celu odbycia zasądzonej kary.
Obligatoryjne odroczenie kary, jak już sama nazwa wskazuje to takie odroczenie kary, które sąd musi udzielić. Jego arbitralność w podejmowaniu decyzji została wyłączoną przez ustawodawcę, który wręcz nakazał konkretne zachowanie się - udzielenie odroczenia kary - jeżeli zaistnieją przesłanki przewidziane do obligatoryjnego odroczenia kary.
Natomiast fakultatywne odroczenie kary jest następstwem arbitralnie podjętej decyzji sądu rozpatrującego konkretny przypadek. Sąd w tym przypadku nie jest zobligowany do konkretnego zachowania się, ma pełną dowolność w podejmowaniu decyzji. Tym samym zdarzyć się może, że to co dla jednego sądu będzie wystarczającą przesłanką do udzielenia dla skazanego odroczenia kary to dla drugiego sądu może już się okazać niewystarczającą. Wobec powyższego należy mieć świadomość jak ważne jest prawidłowe i rzetelne sporządzenie uzasadnienia, popartego różnorakimi załącznikami w celu udowodnienia faktów wskazanych w uzasadnieniu i przekonania sądu do udzielenia odroczenia kary.
Obligatoryjne odroczenie kary - przesłanki
Ustawodawca w przepisach prawa (konkretniej w art. 150 k.k.w.) wskazał na sytuacje, które obligują sąd do udzielenia skazanemu odroczenia kary. Mianowicie w przypadku, gdy skazany cierpi na chorobę psychiczna lub inną ciężką chorobę uniemożliwiającą odbywanie kary pozbawienia wolności to sąd musi odroczyć wobec takiej osoby karę na okres trwania tej przeszkody.
Co ważne, każda choroba psychiczna jest przesłanką obligującą sąd do odroczenia kary pozbawienia wolności. Jest to konsekwencja tego, że chorób psychicznych się nie stopniuje. Nie wyróżnia się lżejszej czy cięższej choroby psychicznej, choroba psychiczna to po prostu choroba psychiczna. Każda jest tak samo poważnie traktowana.
Natomiast za ciężką chorobę uznaje się taki stan zdrowia oskarżonego, gdzie umieszczenie go w zakładzie karnym zagroziłoby jego zdrowiu lub życiu.
Fakultatywne odroczenie kary - przesłanki
Fakultatywne odroczenie kary i jej przesłanki to temat rzeka, albowiem nie da się wskazać konkretnego katalogu sytuacji, które mogą być podstawą do odroczenia kary. De facto każda sytuacja odpowiednio uzasadniona może być przesłanką.
Ustawowa określił jedynie w przepisach prawa, że odroczyć karę sąd może (czyli fakultatywne odroczenie kary) w przypadkach, gdy natychmiastowe wykonanie kary pociągnęłoby dla skazanego i jego rodziny zbyt ciężkie skutki. Nie określił, czym są te ciężkie skutki, zostawił tu dowolność pola manewru dla skazanych wnioskujących oraz sądu jako organu decydującego.